Theori Cysylltiad Gwhaniaethol

?
  • Created by: Mooskey
  • Created on: 06-03-17 19:32

Cefndir y Esboniad

  • Theori sy'n focysu ar ddylanwad dysgu 
  • Yn bendol ar y ffordd mae pobl rydych yn cysylltu a yn ddylanwadu ar eich ymddygiad.
  • Cael ei ddefnyddio i esbonio pam ei fod yn bosibl i ymddygiadau troseddol yn cael ei basio o'r tad i'r mab - nid oherwydd etifeddiaeth genynnol ond oherywdd arsylwad ac atgyfnerthiad.
1 of 9

Theori Cysylltiad Gwahaniaethol

  • Edwin Sutherland (1939)
    • Theori Cysylltiad Gwhaniaethol 
    • Awgrymu bod ymddygiad troseddol yn gallu cael ei esbonio yn gyfan gwbl yn nhermau ein dysgu cymdeithasol.
    • Dysgu o eraill trwy dynwared 
    • Pobl yn cael eicymdeithasoli i fywyd troseddol.
    • Y syniad tu ol yw bod pobl yn amrywio o ran pa mor aml y byddant yn cysylltu gyda pobl eraill sydd ag agweddau mwy neu llai ffafriol tuag at drosedd a bod yr agweddau hyn yn anochel yn dylanwadu ar eu hagweddau a'u hymddygiad.
    • Os byddwch yn cymysgu gyda phobl sydd ag agwedd ffafriol tuag at trosedd, fe gewch eich dylanwadu ganddynt ac fe fydd genych agwedd ffafriol tuag at trosedd.
    • Os  byddwch yn cymysgu gyd phobl sydd ag agwedd llai ffafriol tuag at trosedd, fe byddwch yn cael agwedd llai ffafriol tuag at trosedd.
    • Sutherland - gallai fod yn bosibl datblygu fformiwla fathemategol a fyddai'n rhagfynegi a fyddai rhywun yn troi yn droseddwr neu beidio, yn seiliedig ar amlder, hyd  dwysedd eu cysylltiadau cymdeithasol.
2 of 9

Beth a Ddysgir

  • Plentyn yn dysgu agwedd tuag at drosedd, megis a yw'n beth dymunol neu annymunol.
  • Felly rhywun gyda'r potensial o fod yn droseddwr yw rhywun sydd wedi dysgu agweddau o blaid troseddu.
  • Plant yn dysgu pa fathau o trosedd sy'n ddymunol, er enghraifft gallent ddysgu fod bwrglera yn dderbyniol ond bod trosedd ymosodol yn annerbyniol.
  • Gall plentyn hefyd dysgu am ddulliau sbesiffig o gyflawni trosedd. 
  • Rhai technegau yn eithaf cymleth tra bod eraill yn gymharol syml. 
3 of 9

Gan Bwy Caiff ei Ddysgu

  • Agwedd a ymddygiad yn cael ei ddysgu o bobl a teulu agos.
  • Hefyd yn cael ei ddysgu o'r gymdeithas ehangach.
  • Raddfa mae'r cymdeithas yn cefnogi neu yn gwrthod trosedd yn penderfynnu y faint o droesedd sy'n cael ei gyflawni yn y gymuned. 
  • Gall yr unigolion ddim fod yn troseddwyr ei hunan ond gallent cael agwedd gwyrdroedig neu yn derbyn y fath yma o agwedd.
4 of 9

Sut Caiff ei Ddysgu

  • Sutherland yn awgrymu fod amlder, hyd a ystyr personol o cymdeithas yn gallu penderfynnu y raddfa o ddylanwad.
  • Cyflyru gweithredol uniongyrchol ac anuniongyrchol.
  • Blentyn gael ei atgyfnerthu i wned ymddygiad gwyrdroedig trwy gael ei cosbi neu ei gwobrwyo gan y teulu neu cyfoedion.
  • Modelau rol - os mae model rol yn llwyddiannus yn ymddygiad troseddol byddant yn dylanwadu plentyn i wneud yr un peth, sef atgyfnerthu anuniongyrchol.
  • Normau cymdeithas yn dylanwadu ymddygiad.
  • Os maent yn gweld ymddygiad troseddol fel norm byddant yn fwy tebygol o troseddu oherwydd mae'n rhywbeth 'normal i wneud.
5 of 9

Cyfraniad o Bwys Mawr

  • Prif gryfder y theori yw ei bod wedi newid dealltwriaeth pobl o wreiddiad ymddygiad troseddol.
  • Symudiad pwysig o 'feio' ffactorau unigol tuag at dangos beth oed ffactorau cymdeithasol.
  • Trosedd ddim angen cael ei esbonio mewn termau personoliaeth, ond yn galli cael ei esbonio mewn termau profiadau cymdeithasol.
  • Sutherland
    • Trosedd Coler Wen 
    • Troseddau a gyflawnwyd gan pobl parchus a statws uchel yn y gymdeithas
    • Troseddaunad sy'n ymosodol
    • Twyll, llwgrwobrwyo, torri hawlfraint a ffugiad.
6 of 9

Tystiolaeth Gefnogol

  • Osborn a West (1979)
    • Trosedd i'w weld yn rhedeg mewn teuluoedd.
    • 40% o feibion i ddadau gyda euogfarnu troseddol wedi troseddu eu hunan erbyn y oedran 18
    • 13% o feibion i dadau ddim yn troseddwyr.
    • Gallu fod oherwydd factorau biolegol - geneteg???
  • Ronald Akers et al (1979)
    • Arsylwi 2,500 o bobl yn eu harddegau yn y UDA
    • Astudio ymddygiad gyda alcohol a chyffuriau.
    • Dylanwad mwyaf pwysig ar y fath hwn o ymddygiad gwyredig oedd hwnnw a ddaeth o'u cyfoedion.
    • Cysylltiad gwhaniaethol, atgyfnerthiad gwhaniaethol a dynwared ymddygiad yn esbonio 68% o'r amrywiant mewn defnydd canabis, a 55% mewn defnydd alcohol.
    • Cyfoedion yn cael mwy o ddylanwad na rhieni?
7 of 9

Materion yn Ymwneud a Methodoleg

  • Data a gasglwyd yn gydberthynol, sydd ddim yn dweud wrthym beth yw'r achos a beth yw'r effaith. 
  • Dylanwad Cyfoedion - gall troseddwyr chwilio am droseddwyr eraill yn fwriadol. 
    • Gall hyn esbonio pam mae troseddwyr yn debygol o gael cyfoedion sydd hefyd yn droseddwyr.
  • Cox et al (2014)
    • Nad yw'r theori yn gallu cael ei phrofi.
    • Mater dadleuol yw sut mae rhywun yn mesur effaith nifer a chryfder cysylltiad ar agweddau diweddarach 
    • Sut oes modd profi beth yw'r dylanwad fafriol?
    • Anglir pa gymhareb o ddylanwadau ffafrioli rai annffafriol a fyddai'n troi'r fantol.
8 of 9

Ni all Esbonio Pob Math o Drosedd

  • Dylanwadau dysgu cymdeithasol wedi eu cyfyngu i droseddau llai, yn hytach na throseddau ymosodol a mympwyol megis treisio a llofruddio.
  • Dim ond esboniad rhannol o ymddygiad troseddol.
  • Er hyn, mae'r math o drosedd llai yn canran mawr o droseddau i gymharu a troseddau ymosodol aa mympwyol.
  • Yn Cymru a Lloegr yn 2014 - 500 o dyn- laddiadau ond 400,000 o fyrgleriaethau (Swyddfa Ystadegau Gwladol, 2015)
  • Cysylltiad gwahaniaethol ddim yn esbonio pam bod rhan fwyaf o droseddau yn cael ei cyflawni gan bobl ifanc.
  • Tim Newburn (2002)
    • 40% o droseddau wedi ei gyflawni gan pobl o dan 21 blwydd oed
  • Theori Personliaeth Eysenck yn cynnig esboniad am y graddfeydd uchel o drosedd ymhiltch pobl ifanc - yrsfa i cymryd risg 
  • Gisil Gukjonsson a Jon Sigurdsson (2007) - yrsfa gymryd risg yn ffactor allweddol mewn trosedd.
9 of 9

Comments

No comments have yet been made

Similar Psychology resources:

See all Psychology resources »See all Criminological and Forensic Psychology resources »