Arwynebau Resbiradol Arbennigol

• Nid yw'n bosib iddynt tryledu ocsigen ar draws eu corff - oherwydd sgerbwd allanol a chwtigl gwrth ddwr anathraidd (sy'n helpu atal y pryfed rhag colli dwr).
• Nwyon yn mynd mewn i ac yn gadael y corff trwy SBIRAGLAU.
• Pob sbiragl wedi'i cwmpasu gan flew sy'n atal colled dwr.
• Modd cau'r sbiraglau gan falfiau sy'n cael eu rheoli gan gyhyrau bach
• Nwyon resbiradol yn cael eu cyfnewid rhwng yr amgylchedd a'r celloedd gan y system traceol ac nid gan y gwaed.

MANTEISION

• Dim angen gwaed neu bigment resbiradol.
• Nwyon yn tryledu llawer yn gyflymach trwy aer na thrwy hylif.
• System yn cludo ocsigen yn syth i'r feinwe, megis cyhyrau, ac yn cludo nwyon gwastraff i ffwrdd yn syth. 

• Abdomen yn ehangu a'r cyfaint yn cynyddu, gwasgedd yn lleihau.
• Aer yn llifo mewn i sbiraglau'r thoracs.
• Sbiraglau yn arwain at tracea sef gyfres o diwbiau sy'n rhedeg trwy'r corff.
• Abdomen yn cyfangu.
• Aer yn llifo lawr trwy'r system freuannol i'r abdomen.
• Nwyon gwastraff yn gadael y corff trwy sbiraglau'r abdomen.

• Dwr yn cynnwys llawer llai o ocsigen nag aer - achosi cyfradd trylediad arafach.
• Angen i bysgod pasio swm sylweddol o ddwr dros eu arwyneb resbiradol er mwyn derbyn yr ocsigen angenrheidiol.
• Pysgod yn byw mewn dwr felly nid oes risg iddynt ddihydradu - arwyneb resbiradol yn agored i ddwr ond wedi ei ddiogelu rhag niwed.
• Pysgod yn actif iawn felly mae angen llawer o ocsigen arnynt.
• Gallu rhannu pysgod i ddau prif grwp yn ol y defnydd sydd yn gwneud fyny eu sgerbydau:

          PYSGOD CARTILIGAIDD                        a                   PHYSGOD ESGYRNOG

e.e. Siarc

• Maent yn llai actif na physgod esgyrnog.
• Sgerbwd wedi'i wneud allan o gartilag.
• Byw yn y mor.
• Ar y ddwy ochr tu ol i'r pen, mae 5 HOLLT TAGELL (Gill Clefts) sy'n agor i AGEN TAGELL (Gill Slits).
• Dwr yn cael ei gymryd mewn i'r geg ac yn cael ei orfodi trwy'r agennau tagellau pan mae llawr y geg yn cael ei godi. 

• Gwaed yn teithio trwy'r gapilariau tagellau yn yr un cyfeiriad a dwr y mor - dull gymharol aneffeithiol o gyfnewid nwyon.
• Gwahaniaeth mewn crynodiad ocsigen yn fawr ar y dechrau (mwy o ocsigen yn y dwr nag sydd yn y gwaed.
• Trylediad yn digwydd OND wrth i'r dwr a'r gwaed llifo gyda'i gilydd mae'r graddiant crynodiad yn lleihau sy'n arafu trylediad.
• Yn y diwedd, bydd crynodiad yr ocsigen yn hafal ac fydd trylediad yn stopio felly, dim ond tua 50% o'r ocsigen sy'n mynd mewn i'r gwaed.

• Sgerbwd mewnol wedi'i wneud o esgyrn.
• Byw yn nwr y mor a dwr ffres.
• Mwy o rywogaethau esgyrnog na rhai cartiligaidd.
• 4 par o dagellau yn y ffaryncs.
• Pob tagell yn cael eu cynnal gan y BWA TAGELLOG.
• Un dagell yn cynnwys dau bentwr o blatiau tenau a elwir yn FFILAMENTAU.
• Ar y ffilamentau mae nifer o BLATIAU TAGELLOG (lamela) sef yr arwyneb cyfnewid nwyon.
• OPERCWLWM yn diogelu'r tagellau.
• Gan fod y tagellau yn gorgyffwrdd mae llif y dwr yn cael ei arafu - sicrhau fwy o amser i drylediad nwyon allu digwydd

• Dwr yn llifo i'r gyfeiriad dirgroes i llif gwaed yng nghapiliriau y PLAT TAGELL.
• Graddiant crynodiad yn cael ei gynnal ar draws yr holl lamela.
• Gwaed yn cyfarfod a dwr sydd bob amser gyda crynodiad uwch o ocsigen ynddo na'i hun.
• Y llif fwyaf effeithiol gan fod mwy o ocsigen yn tryledu i mewn i'r gwaed.

I gynyddu effeithlonrwydd mae angen i ddwr cael ei orfodi dros y ffilamentau

 MEWNANADLU

• Ceg y Pysgodyn yn agor.
• Cyfaint yn cynyddu tu fewn y ceudod bochaidd.
• Gwasgedd tu fewn y ceudod bochaidd yn lleihau.
• Dwr yn llifo mewn.
• Opercwlwm yn cael ei wasgu yn agos i'r corff - felly ar gau

ALLANADLU

• Ceg yn cau.
• Cyfaint yn lleihau - achosi i'r gwasgedd cynyddu.
• Dwr yn cael ei orfodi dros y tagellau.
• Dwr yn gadael trwy'r opercwlwm.